4. yargı paketi hakkında her şey

Adalet Bakanlığınca hazırlanıp gelecek hafta Bakanlar Kuluna gelecek olan 4. yargı paketi ile ilgili ayrıntılara değineceğim. Ağırlıklı olarak Ceza Mevzuatında değişikliğe gidilen pakette özellikle hükümlüler ve tutuklular için çok ciddi değişiklikler var. Ana dilde savunma, hükümlülerin eşleriyle mahrem birlikteliği imkanı, çocukların ailesiyle kontrol altında olmaksızın vakit geçirmesi, hükümlülerin sosyalleşmesini teşvik etme amacıyla infazın son bir senesini denetimle toplum içinde geçirmesi, İşkence Suçlarında zamanaşımının kaldırılması, Askeriyede uygulanan Oda Hapsi gibi cezaların denetime açılmasını gibi bir çok yenilik karşımıza çıkacaktır. Yazının devamında kanunla yapılması planlanan değişikliklere kısaca değineceğim.

Anadilde Savunma Hakkı,

Uzun süredir kamuoyunu meşgul eden ve birçok davada savunmaların alınamamasından dolayı kilitlenmesine neden olan ana dilde savunma hakkına ilişkin yasal zemin oluştu. Yeni kanun hükmüyle “derdini anlatabilecek ölçüde Türkçe bilmesine rağmen kendisini daha iyi ifade edebileceğini beyan ettiği dilde savunma” hakkı tanınmıştır. Bu değişiklik sayesinde; kişi, savunmasını masrafı sanık tarafından ödenmek koşulu ile anadilinde yapabilecektir. Bunun ilk örneğini Erzurum Ağır Ceza Mahkemesinde gördük. Sanık hazır ettiği tercümanıyla Kürtçe savunmasını gerçekleştirdi. Hükümet, bu adımı siyasi arenada ve Uluslar arası konjektürde hedef çıtayı yakalamak için önemli görüyor. Kişi anadilde savunma hakkını iddianamenin kabulü sonrasındaki savunma beyanı ile mütalaa sonrasındaki esas hakkındaki savunması sırasında yapabilecektir. Elbette bu uygulama alanı ve alışma sürecini de beraberinde getirecek, ilk zamanlarında ise propaganda amacı taşır nitelikte kullanılabilecek bir değişiklik gibi dursa da, zamanla rayına oturacak ve gerçek mahiyetini bulacaktır.

Anadilde Verilecek Dilekçeler Ne Olacak,

Ancak burada akılları karıştıran soru şudur. Anadilde savunmalar yazılı olarak verilmesi halinde de bu metinler resmi ve kanaate alınır şekilde dosyaya konacak mı sorusu. Ancak yapılan değişiklikte kişinin anadilde savunmasının sadece sözlü beyan şeklinde tercüme edileceği belirtilmiştir. Bu nedenle anadilde yazılmış dilekçelerin mahkeme tarafından dikkate alınmayacağını düşünüyorum. Bunun uygulanmasına engel teşkil eden hüküm ise Anayasamızın Resmi Dil olarak Türkçe’yi benimsemiş ve resmi yazışma dili olarak kabul etmiş olması temeli vardır.

İnfaz Edilecek Cezaların Hastalık Nedeniyle Ertelenmesi,

Yapılacak değişiklikle ağır hastalık veya sakatlık nedeni sonucu kendine bakamayacak kişilerin cezası iyileşinceye kadar geri bırakılacaktır. Ancak terör suçları ve ceza evine girdikten sonra gebe kalanlar bu değişiklikten yararlanamayacaktır.

Taksirli Suçlarda İnfazın Ertelenmesi 5 Yıla Çıkarılacak,

Toplam 3 yıla kadar tanınan hak ile infazın ertelenmesinde, hükümlünün yüksek öğrenimini bitirebilmesi, ana, baba, eş veya çocuklarının ölümü ya da sürekli hastalık veya malüllükleri nedeniyle ailenin ticari faaliyetlerinin yürütebilmesi veya tarım topraklarının işlenebilmesi ya da hükümlünün hastalığının sürekli bir tedavi gerektirmesi koşulları aranmaktadır. Ancak burada da terör suçları, örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar ve cinsel suçlar kapsam dışıdır.

Evli Hükümlülere Eşleriyle Mahrem Görüşme İzni,

İyi halli hükümlüler bundan sonra 3 ayda bir kez olmak üzere eşleriyle 3 saatten 24 saate kadar mahrem görüşme hakkı tanınacak. Bu süreçte cezaevi personeli yakın nezareti olmaksızın gerçekleşecek. Cezaevine girmiş hükümlülerin aile yapısındaki sıkıntıları bu nedenle artan boşanma sayısı ve eşlerin birbirine olan sorumlulukları baz alındığında aslında bu hükmün getirilmesi zaruriydi. Hükümlü cezalandırılırken eşinin de mağdur olmaması ve aile bütünlüğünün korunması amaçlanmıştır.

Kanun değişikliğinde, çocuk hükümlülerin aileleriyle 2 ayda bir yakın gözetim olmaksızın görüşebilecekleri şekilde imkanı da sağlanmıştır.

Bu görüşmeler kanunda ödül olarak düzenlenmiştir.

Açık Ceza Evinde 6 Ay Kalma Şartının Kaldırılması,

Üçüncü yargı paketinde infazının son bir yılına gelmiş ve açık Ceza İnfaz Kurumunda 6 ayını tamamlamış hükümlülerin denetimde serbestlik tedbiri ile salıverilmesini sağlayan yasal düzenleme, yapılan son yargı paketiyle “6 aylık Açık Ceza İnfaz Kurumunda geçirilecek infaz şartını” kaldırmıştır. Buna göre iyi halli hükümlüler son bir senesini topluma adapte olmak ve sosyal hayata uyum sağlamak amacıyla serbest bırakılacaktır.

İnfazı “Bir Sene Hapis Cezasını Gerektiren Hükümlülerin” Durumu Ne Olacak?

Terör ve çete suçlarından hükümlü olmayan kişilere aldıkları cezanın 2/3 ceza karşılığı infaz edilmektedir. Buna göre 1 yıl 6 aya kadar hapis cezası almış kişiler, cezaların infazı kanununa göre 1 yıl hapis yatacaklardır. Cezaevine girmeksizin denetimli serbestlikle salıverilebilme imkanı var mıdır?

Kanunun getirdiği bu yenilik ile “koşullu salıverilmesine 1 yıl veya daha az süre kalan iyi halli hükümlülerin talebi halinde… İnfaz hakimi tarafından karar verilir” ibaresi haline getirilmiştir. Bu metin ceza infaz kurumuna hiç girmemiş kişileri kapsayıp kapsamaması konusunda açık bir düzenleme değildir. Şahsi kanaatimce hükümlü cezaevine girmeksizin infaz hakiminin vereceği kararla denetimde serbestlik hakkından yararlanabilecektir.

“Örgüt Üyesi Olmak” Suçundan Ceza Almak Zorlaştırılıyor,

Yeni yasal düzenleme ile Ceza Kanunu 220. maddede düzenlenen ve 6 ile 7. fıkralarda geçen “Örgüte üye olmamakla birlikte” 1- örgüt adına suç işleyen kişiler 2- örgüte bilerek isteyerek yardım eden kişiler; “örgüt üyesi” olarak cezalandırılmayacak.

Bu çok önemli bir konu başlığıdır. Çünkü kişi örgüt üyesi olarak cezalandırılırsa hem aldığı ceza arttırılıyor hem de aldığı cezanın ¾’ü oranında infaz ediliyor. Kanun yasalaştıktan sonra, ceza alan hükümlülere yeniden yargılanma imkanı doğacak ve bir çok tutuklu ise bu maddede ki değişiklik ile tahliye olacak.

Örgüt Üyesi Olamayacak isen, Tutukluluk en fazla 2 Yıl,

220. maddedeki değişiklik ile örgüt üyesi olmasa dahi bu suça muhatap olan kişiler özel yetkili mahkemelerde uzun tutukluluk sürelerinin mağduru oluyorlardı. Halbuki kanun yasalaştıktan sonra Mahkemelere tanınan özel yetkiler kendilerini etkilemeyecek ve Ceza Kanunu 102. maddeye göre en fazla 2 sene tutuklu kalacaklar. Hükümlüler ise cezaların 2/3’ünü yatacak. Bu hüküm ile çok sayıda tutuklunun ve hükümlünün salıverilmesi içten bile değildir.

İşkence Suçuna Zamanaşımı Uygulanmayacak,

Türk Ceza Kanunu 66. madde kapsamında değerlendirilen zamanaşımı, işkence suçları için uygulanmayacak ve her zaman soruşturulabilecek. Ancak,

İşkence Suçunda Zamanaşımı Kalsa Dahi Bu Günden Geçmişe Uygulanmaz,

Yasal Düzenleme Türk Ceza Kanunu içerisinde olacağı, bu sebep ile şüpheli hakkında lehe hüküm uygulaması olması nedeni ile olayın olduğu tarih yasaları kanaate alınacaktır. Bu yüzden yasadan önce olan işkence şikayetleri eski kanun kapsamında değerlendirilip, zamanaşımı varsa uygulanmaya devam edecektir.

Askeri Cezalardan Oda Hapsine Denetim,

TSK bünyesinde uygulanan “Oda Hapsi”, Askeri Yargı haricinde, bulunulan bölük komutanlarının tayin edebildiği de bir disiplin cezasıdır. Bu nedenlerle keyfi yorum ve kararlara neden olabilme riskine karşı Askeri İdari Yargı Denetimine açılacaktır.

Tutukluluk Halinin İncelenmesinde Son Söz Savunmanın,

Yasalarımız çerçevesinde ceza yargılaması sırasında, Avukatlar önce tutukluluğa itiraz eder, buna karşın Savcılık Makamı görüş bildirirdi. Bu ise kılıçların eşitliliğine aykırı bir durum oluşturmaktaydı. Düzenleme ile Savunma Avukatları son sözü söyleyecek ve böylelikle Savcının görüşünü bilerek savunma yapma imkanları olacaktır.

Ceza Davaları Hızlanacak,

Yasal düzenleme ile 30 günde bir yapılan ve dosya üzerinden karar verilen kişinin tutukluluk hali değerlendirmesi, duruşmasız işlerde savcı görüşü alınmaksızın, duruşmalı işlerde ise sanık hazır edilecek şeklinde karara bağlanacaktır. Bu sayede Mahkemeler uzun duruşma aralıkları vermeden yargılamayı hızlı şekilde bitirme gayreti gösterecekler. Nede olsa ayda bir tutukluluk incelemesi için duruşma açmak istemeyecek Mahkemeler davayı hızlı şekilde bitirmek için gayret göstereceklerdir.

Adli Yardım Kolaylaşacak, AİHM Kararları Uygulatıcı Olacak,

Adli Yardıma başvurarak devlet yardımı isteyen kişilerin reddedilmesi halinde yasal denetim imkanı açılması bekleniyor. Ayrıca kişi adil ve etkin soruşturma yapılmadığı gerekçesi ile AİHM’ne başvurup kararı aldığında Mahkemelerin verilen karara göre soruşturmayı yürütmesi zorunluluğu getirilecek.

Kanunda Yapılanması Beklenen Değişiklikler,

Anadilde Savunma,
İnfazın Ertelenmesi,
Taksirli Suçlarda İnfazın Ertelenmesi Şartının Hapis Cezalarında 5 Yıla Çıkarılması,
Taksirli Suçlarda Doğrudan Yakalama Emrinin Çıkarılması İçin Verilecek Hapis Cezasının 5 Yıla Çıkarılması,
Evli Hükümlülere Eşleriyle, Çocuk Hükümlülere Ana ve Babasıyla Mahrem Görüşme İzni,
Açık Ceza Evine Nakillerde Hükümlülerin Personel Olmaksızın Giriş İmkanı Tanınması,
Çocuk Hükümlülere Ziyaretin 1 Saate Çıkarılması,
Hükümlülere Verilen İzin Sürelerindeki Gece Konaklamalarına İlişkin Değişiklik,
Açık İnfaz Kurumunda Bulunan Hükümlülere Tanınan İzin Hakkının 4 e Çıkarılması,
Tutukluya Verilen Mazeret İzinlerinde Nerede Kalacağı,
Denetimde Serbestlik İle Serbest Bırakılan Hükümlülerde Açık Ceza İnfaz Kurumunda Kalınması Gereken 6 Aylık Süre Şartının Kaldırılması,
Örgüt Üyeliği Kapsamı Hakkında Değişiklik,
İşkence Suçlarında Zamanaşımı,
Askeri Yargıda Oda Hapsine Denetim,
Tutukluluk İncelemesinde Değişiklik,
Adli Yardım Kararlarının Denetimi,
AİHM Kararlarının Uygulanması