Beslenmede çeşitlilik neden önemli?
Yeterli, dengeli ve sağlık koruyucu beslenmenin temel koşullarından biri, günlük beslenmede birkaç tür besine yoğunlaşma yerine olanaklar içinde değişik besinlerden tüketmektir. Her besin içerdiği besin ögeleri açısından farklı olduğu gibi, sağlığı olumlu ya da olumsuz yönde etkileyen diğer bileşenler açısından da farklıdır. Bunu birkaç örnekle açıklayabiliriz. Meyveleri ele alırsak bazılarının C vitamini içeriği çok yüksekken, bazılarının çok düşüktür. Bunun yanında C vitamini içeriği düşük olan bir meyve sağlığı olumlu yönde etkileyen bazı antioksidanlardan zengin olabilir. Örneğin, elmanın C vitamini değeri portakaldan düşükken antioksidanlardan bazıları açısından yüksektir. “Sadece antioksidan alımına odaklanarak çok elma yemek doğru mudur?” Doğru olmaz. Çünkü elma üretimi sırasında en çok ilaçlanan meyvelerdendir. Elmadaki tarım ilacı kalıntısı portakaldan yüksek olabilir. Günde 3-4 elma yeme yerine 1 portakalı elma yediğimizde C vitamini ile farklı antioksidan alabildiğimiz gibi tarım ilacı kalıntılarını da daha az miktarlarda alırız.
Genellikle günde en az 5 porsiyon sebze ile meyve alımı önerilir. Burada da bir ayrım yapmamız gerekir. Herşeyden önce sebze ile meyve arasında enerjii değeri açısından farklılık vardır. Örneğin 1 adet orta büyüklükte elma yaklaşık 90 kalorilik enerji sağlarken aynı büyüklükteki domatesin enerji değeri 32 kaloridir. Her ikiside botanik açıdan bitkinin meyvesi olmasına karşın elmanın enerji değerinin yüksek olması içerdiği şekerden dolayıdır.
Meyvelerde bulunan şeker fruktozdur. Son yıllardaki araştırmalar aşırı fruktoz alımının bazı kronik hastalıklarla ilişkili olabileceğine işaret etmektedir.
Buna göre sebzeleri bir kenara bırakıp sadece meyve tüketmek sağlıklı beslenme açısından doğru bir davranış olamaz.
Her gün almamız gereken sebze ve meyvenin en az 3 porsiyonunun patates dışındaki farklı sebzelerden, 2 porsiyonunun da farklı meyvelerden olması daha olumlu bir davranıştır.
Et seçiminde de çeşitliliğe özen gösterilmelidir. En iyi demir kaynağı kırmızı ettir. Ancak kırmızı etin yağ içeriği yüksek ve çoğunlukla doymuş yağdır. Balıkta bulunan yağ çoğunlukla çoklu doymamıştır ve kırmızı et ve kanatlıların etlerin de bulunmayan omega-3 yağ asitlerini içerir. Buna göre haftada 2 kez az yağlı kırmızı et, 2 kez balık, 3 kez kanatlı etlerinden tüketmek daha sağlıklıdır.
Tahıllarda da benzer uygulama yapılır. Bulgurun B vitaminleri değeri beyaz pirinç, beyaz un ve makarnadan daha yüksek, kan şekerini yükseltebilirlik anlamına kullanılan glisemik indeksi düşüktür. Buna göre haftada 3-4 kez bulgurlu yemek, kalanında diğerlerini tüketmek daha sağlıklıdır.