Dolarda swap etkisi! Doların düşmesini sağlayan swap nedir?

“Swap ne demek?” sorusu araştırılan konular arasında yer aldı. Swap işlemi nedir? Merkez Bankası tarafından Pazartesi günü yapılan açıklamada Döviz karşılığı Türk Lirası swap piyasasında uygulama değişikliğine gidildiği açıklandı. Swap kelime anlamı olarak “değiş tokuş etmek, takas etmek, değiştirmek” gibi anlamlara gelmektedir. Merak edilenlere haberimiz içerisinden ulaşabilirsiniz.

Merkez Bankası’nın, bir haftalık repo ihaleleri ve swap piyasasına ilişkin önlemlerine bağlı olarak dövizler geriledi. Dolar/TL kuru, haftasonu kapanış sonrası bir ara 5,85’i görmüştü. Pazartesi’den itibaren Merkez Bankası’nın adımları ve swap hamlesiyle Dolar/TL’ye sert satış geldi dolar salı akşamı 5,30’lara kadar geriledi. Dolar 5.30 liraya kadar inerken, euro 6.0 liranın altını gördü.

Merkez Bankası, Cuma günü bir hafta vadeli repo ihalelerine bir süreliğine ara verdiğini açıkladı. Merkez Bankası’nın, basın duyurusunda, “Finansal piyasalarda yaşanan gelişmeler dikkate alınarak, bir hafta vadeli repo ihalelerine bir süreliğine ara verilmesi kararlaştırılmıştır” denildi.

Merkez Bankası, Pazartesi günü de döviz karşılığı TL swap piyasasında “vadesi gelmemiş toplam swap satışı sınırının yüzde 10’dan yüzde 20’ye” çıkarıldığını açıkladı. Merkez Bankası bankalara gönderdiği yazı ile “Döviz Karşılığı Türk Lirası Swap Piyasasında vadesi gelmemiş toplam swap satış (TCMB tarafından spotta döviz alınması, vadede döviz satılması) işlem miktarı döviz ve efektif piyasaları işlem limitlerinin yüzde 20’si ile sınırlandırılmıştır” dedi. Daha önce ilgili sınır yüzde 10 olarak uygulanıyordu.

TCMB’nin adımları ve yabancıların TL’ye erişmesinde artan maliyetler dolar kurunu son 1 ayın en düşük seviyesine getirdi. Kur bugün 5,30’a kadar geriledikten sonra yukarı hareketlendi. Pazartesi’den itibaren Merkez Bankası’nın adımları ve swap hamlesiyle dolar/TL’ye sert satış geldi dolar salı akşamı 5,30’lara kadar geriledi. Böylece iki günlük sert dalga sonrası cuma seviyesinin altına inmiş oldu.

SWAP NEDİR?

Swap’ın kelime anlamı, ‘değiş, tokuş, takas…’ Finans piyasalarında ise iki tarafın belirli bir zaman dilimi içinde bir varlık ya da yükümlülüğe bağlı olarak farklı faiz ödemelerini veya döviz cinsini karşılıklı olarak değiştirdikleri bir takas sözleşmesidir.

TCMB’nin (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası) terimler sözlüğünde swap şu şekilde açıklanıyor:

“İki tarafın bir varlık veya yükümlülüğe bağlı olan nakit akışını aralarında değiştirdikleri işlemdir. Örneğin on yıllık sabit faizli borca sahip bir firma ile benzer ancak dalgalı faizli borca sahip bir firma birbirlerinin yükümlülüklerini değiştirebilir.

“Swap işlemlerinde, faiz oranları ile döviz kurlarındaki değişmeler sonucunda ortaya çıkan riski en aza indirmek amaçlanmaktadır.”

Swap, TCMB’nin terimler sözlüğünde de aktarıldığı gibi özellikle döviz kurlarında oynaklığın yaşandığı zamanlarda yatırımcının bu oynaklıktan kaynaklanan riskinin önünü alması için önemli bir araç olarak ortaya çıkıyor.

SWAP ORANI NEDİR?

Piyasada üç tür swap işlemi vardır. Bunlar; para swapı, faiz swapı ve çapraz döviz swapı’dır. Kısaca swap türlerine değinecek olursak;

1) Para swapı işlemleri; tarafların önceden anlaştıkları oran ve koşullarda belirli miktardaki para birimlerini değiştirmek suretiyle gerçekleştirdikleri işlemlerdir.

2) Faiz swapı işlemleri; gösterge bir anapara tutarı üzerinden farklı faiz oranı esaslarına göre hesaplanacak faizlerin iki taraf arasında anlaşılan vadelerde değişimini öngören bir sözleşmedir. Bu sözleşmede, aynı para biriminden olan borçların faiz ödemelerinin yapısı değişmekte, anapara değişimi gerçekleşmemektedir.

3) Çapraz döviz swapı işlemleri; farklı para birimleri ve farklı faiz yapısı üzerine (sabit veya değişken) borçlanan taraflar, diğer tarafın borcuna ilişkin anapara ve faiz ödemelerini yerine getirmek üzere anlaşarak gerekli yükümlülüğü yerine getirirler.

Londra’daki swap piyasasında Türk Lirası’nın gecelik faizi, yüzde 350’yi aştı. Geçen hafta yüzde 22 seviyesinde seyreden bu oran son iki gün içinde 10 kattan fazla artarak, 2001’deki ekonomik krizden beri en yüksek seviyesine geldi. Nisan 2001’de aynı oran yüzde 71’di.

Reuters haber ajansı, yabancı bankaların Türk Lirası elde etmek için kullandığı Londra swap piyasasında, Türk bankaların yasal dayanaklarının da oldukça altında TL sağlamak istemesi neticesi bu gelişmenin yaşandığını aktardı.

BDDK’nın (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) geçen yıl aldığı swap kararı ve Türk bankalarının bu eğilimi, piyasadaki likiditeyi azaltarak TL’nin maliyetini yükseltti.

Bloomberg haber ajansına göre de Türk Lirası pozisyonlarıyla ilgili işlem yapmak isteyen yabancı fonların bunun için bir karşı taraf bulamaması faizlerin yükselmesine neden oldu. (BBC Türkçe)