İnönü Stadı’nın ilk görüntüsü

Bu koydan, Taksim’e doğru Fatih Sultan Mehmed’in gemilerinin yürütülmeye başlandığının iddia edildiğini dile getiren Göncüoğlu, 17. yüzyıldan itibaren koyun doldurulmaya başlandığını, Sultan Abdülmecid dönemine gelindiğinde ise burada kagir bir saray inşa ettirildiğini anlattı.

Göncüoğlu, “Uluslararası arenada bir vizyon sarayı” olarak nitelendirilen Dolmabahçe Sarayı’nın inşasına ise 1850’de başlandığını ve 6 yıl sonra tamamlandığını belirterek, sarayın, Avrupa’daki örnekleriyle yarışacak şekilde kompleks bir yapı olarak ortaya çıktığını vurguladı.Sarayın ısıtma ve aydınlatmasını sağlamak amacıyla arkasına gazhane inşa edildiğini kaydeden Göncüoğlu, şöyle devam etti:

“Gazhane, sarayın hem ısıtmasını hem de aydınlatmasını sağlıyordu. Gazhanenin olduğu yer, bugün İnönü Stadı’nın bulunduğu yerdi. İstanbul’un önemli bir enerji merkezi olan gazhane daha sonra Beyoğlu’nun da aydınlanmasını sağlayacaktır. Teknolojik imkanların gelişmesi ve İstanbul topoğrafyasının zorlayıcı olması gazhanenin işlevselliğini düşürmüştür.

Bugün, İnönü Stadı’nın ön tarafındaki boşluk alanlarda Dolmabahçe Sarayı’nın parçalarını oluşturan yapı üniteleri bulunmaktaydı. Bunlardan biri de Dolmabahçe Sarayı’nın tiyatro binasıydı. Tiyatro binası, kısa bir süre kullanıldı. Tiyatro binası da dahil Bezm-i Alem Valide Sultan Camisi’nden Kabataş’a doğru olan binaların, 1930’a gelindiğinde tütün depoları olarak kullanıldığın görüyoruz. Tiyatro binası, 1932’de yıkılarak yol genişletmesine kurban ediliyor.”

Lütfi Kırdar’ın projesi
Beşiktaş Meydanı, Abbasağa Parkı, Harbiye’deki park düzenlemesi, Taksim Kışlası’nın yıkılması ve Gezi Parkı’nın oluşturulması gibi projelerin dönemin İstanbul Belediye Başkanı Lütfi Kırdar’a ait olduğunu anlatan Göncüoğlu, Lütfi Kırdar’ın, 1938’de İstanbul’a bir stat kazandırma projesi geliştirdiğini söyledi.

Göncüoğlu, İnönü Stadı’nın inşasına ilişkin şu bilgileri verdi:

“Lütfi Kırdar, 1938’e gelindiğinde İstanbul’a bir stat kazandırma projesi geliştiriyor. Kırdar, Dolmabahçe’de hem gazhaneyi kaldırarak hem de stat oluşturarak çekim alanı oluşturmak niyetindeydi. ‘Sarayın arkasında bir stadın ne anlamı vardı’ denilebilir. Ancak aynı tarihlerde, 1930 ve öncesinde, Yıldız Sarayı’nın da kumarhane olarak kullanıldığını öğrenmekteyiz. 1927’den itibaren Yıldız Sarayı uzun yıllar kumarhane olarak değerlendiriliyor. 1938 yılında da Dolmabahçe Sarayı arkasında stat projesi gerçekleştiriliyor. Dolmabahçe’deki stadın temel atma töreni, 19 Mayıs 1938’de yapılıyor. 2. Dünya Savaşı’nın sıkıntıları ve diğer projelerin yetişmesi için bu proje kalıyor. Proje daha da genişletilerek, etraftaki istimlaklar da yapılarak, epey bir yıkım gerçekleştirilerek 5 yıl sonra yeniden gündeme geliyor. Stadın yarım kalan temelinin atılması için 1943’te yeniden bir tören düzenleniyor. Stat, 1947’de tamamlanıyor.”

Süleyman Faruk Göncüoğlu, DP iktidarında bir dönem, İnönü Stadı’nın isminin “Mithatpaşa Stadı” olarak değiştirildiğini ifade etti.Stattaki ilk milli maçın 30 Mayıs 1948’de Avusturya ile oynandığını belirten Göncüoğlu, karşılaşmada Türk milli takımının 1-0 mağlup olduğunu kaydetti.

İstimlak edilen yerler
İnönü Stadı’nın yapıldığı alanda, 1938 yılı öncesinde, Gümüşsuyu’ndan Dolmabahçe’ye inen ve bugün çok bakımsız halde kalan “İstanbul Merdivenleri”nin bulunduğunu belirten Göncüoğlu, Taksim Gezi Parkı’nın birinci teras, buranın da ikinci teras olarak tasarlandığını, stadın yapılmasıyla düzenlemelerin değişikliğe uğradığını söyledi.

Göncüoğlu, stat yapılırken Bezm-i Alem Valide Sultan Camisi’nin karşısında yer alan Çakır Dede Tekkesi ve haziresinin, sebillerin istimlak edildiğini anlatarak, “Caminin etrafında bir bahçe duvarı yer almaktaydı. Cami, bir avlunun içinde yer almaktaydı. Stat yapılırken, bütün avlu duvarları sökülüyor, sebiller ve muvakkithanesi başka yerlere taşınıyor” diye konuştu.