Fiili hizmet süresi zammı nedir?
Fiili hizmet süresi zammı ile alakalı son zamanlarda çalışanlar ile işverenlerin kafalarının karıştığına şahit olmaktayız. Bu sebeple akıllardaki soru işaretlerini ortadan kaldırmak namına bu konuyu değerlendirmeye çalışalım.
Filli Hizmet Süresi Zammı Nedir?
5510 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde belirtilen işlerde 4/1-a (SSK) ve 4/1-c (EMEKLİ SANDIĞI) kapsamında çalışan sigortalıların prim ödeme gün sayılarına bu işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için karşılarında gösterilen gün sayıları (60, 90 ve 180) kadar eklenen süreler fiili hizmet süresi zammı olarak değerlendirilmektedir.
Bu İşler Nelerdir?
5510 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi kapsamında aşağıdaki işyerlerinde Kanunda belirtilen işlerde çalışanlar fiili hizmet süresi zammına tabidirler.
1) Kurşun ve arsenik işleri
2) Cam fabrika ve atölyeleri
3) Cıva üretimi işleri sanayii
4) Çimento fabrikaları
5) Kok fabrikalarıyla, termik santraller
6) Alüminyum fabrikaları
7) Demir ve çelik fabrikaları
8) Döküm fabrikaları
9) Asit üretimi yapan fabrika ve atölyeler
10) Yeraltı işleri
11) Radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yapılan işler
12) Su altında veya su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işler
13) Türk Silâhlı Kuvvetlerinde
14) Emniyet ve polis mesleğinde, Milli İstihbarat Teşkilâtında
15) İtfaiye veya yangın söndürme işleri
16) Basın ve gazetecilik mesleğinde
17) Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu basın kartı sahibi olmak
18) Türkiye Büyük Millet Meclisi
Bu İşyerlerinde Çalışan Herkes Fiili Hizmet Süresi Zammından Faydalanabilir mi?
Yukarıda belirtilen işyerlerinde çalışan her sigortalı bu kapsamdan faydalanamaz. Bu işi yapan yerlerde çalışan sigortalıların Kanunda belirtilen koşullarda çalışması ve belirtilen işi fiili olarak yapması gerekmektedir.
Örnek:
Yukarıdaki listede yer alan Alüminyum Fabrikasında çalışan bir sigortalının fiili hizmet süresi zammından faydalanabilmesi için Kanunda belirtilen işleri yapması gerekir bu işler;
1) Alüminyum oksit üretimi işlerinde çalışanlar.
2) Alüminyum bronzu hazırlama işlerinde çalışanlar.
3) Alüminyum madeni üretimi işlerinde çalışanlar.
Örnekte de görüldüğü üzere fiili hizmet süresi zammından faydalanabilmek için Alüminyum Fabrikasında çalışmak yeterli olmayıp yukarıda belirtilen 3 işten birinde fiili olarak çalışması gerekmektedir.
Fiili Hizmet Süresi Zammından Faydalanacak Sigortalılar Nasıl Beyan Edilmesi Gerekir?
Kanunda belirtilen kapsamda çalışan sigortalılar fiili hizmet süresi zammından 60, 90 ve 180 gün olmak üzere hangi süreye tabi olduklarına, işsizlik sigortasına tabi olup olmadıklarına, 3713 ve 2330 sayılı Kanunlara göre vazife malullüğü aylığı alıp almadıklarına göre aylık prim hizmet belgesi vermeden önce 4, 5, 6, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35 ve 36 nolu belge türlerinden sigortalısına uygun olanı seçerek beyan etmesi gerekmektedir.
Fiili hizmet zammı sürelerinden 60 ve 90 gün için 29, 30, 31, 32,33 ve 34 belge türlerinden, 180 gün için ise 4, 5, 6, 35 ve 36 belge türleri seçilerek beyan verilmesi gerekmektedir.
Yine bu fiili hizmet sürelerinin günleri (60,90 ve 180 gün ) 5510 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde belirtilmiş olup buna dikkat edilmesi gerekmektedir.
Ayrıca konu ile alakalı beyan vermede zorluk yaşan işyerleri var ise Sosyal Güvenlik Kurumunun Duyurular kısmında 17/09/2015 tarihinde yayınlanan duyuruda belirtilen işlemleri yapması gerekmektedir.
Fiili Hizmet Süresi Kapsamında Çalışan Her Sigortalı İçin 30 gün Beyan Verilebilir mi?
5510 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde;
"Çalışmanın fiili hizmet süresi zammı kapsamında değerlendirilebilmesi için, tablonun (13) ve (14) numaralı sıralarında belirtilen sigortalılar hariç sigortalının kapsamdaki işyerleri ile birlikte belirtilen işlerde fiilen çalışması ve söz konusu işlerin risklerine maruz kalması şarttır." denilmektedir.
Bu durumda Kanunda belirtildiği üzere 13 (Türk Silâhlı Kuvvetlerinde), 14 (Emniyet
ve polis mesleğinde, Milli İstihbarat Teşkilâtında) nolu işler dışında çalışan sigortalıların fiili hizmet zammı süresinden faydalanabilmeleri Kanunda belirtilen işleri fiili olarak yapmaları gerektiğinden bu kapsamda çalışan sigortalılar için beyan verilirken fiili olarak ne kadar süre çalışması mevcut ise o süre kadar fiili hizmet kapsamında beyan etmesi, fiili hizmet süresi kapsamı haricinde çalıştığı süre mevcut ise bu süreyi fiili hizmet süresi kapsamı dışında beyan etmesi gerekmektedir.
Örnek:
Asit üretim fabrikasında çalışan A sigortalısı, 2015/Eylül ayının tamamı için ücret almaya hak kazandığı ve söz konusu ayın 18 gününde asit yapılma safhasındaki işte, ayın kalan 12 gününde ise aynı fabrikanın nakliye işlerinde çalıştığı kabul edildiğinde, bu sigortalı için asit yapılma safhasındaki çalışma sürelerinin 90 günlük fiili hizmet süresi zammına tabi olmasından dolayı sigortalının fiili hizmet süresi kapsamında ki 18 günlük çalışmasını (32) nolu belge türünden, nakliye işindeki 12 günlük çalışmasını ise (01) nolu belge türünden beyan etmesi gerekmektedir.
Sigortalının Fiili Hizmet Süresi Zammı Kapsamında Çalışmasının Faydası Nedir?
Fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışan sigortalılar prim ödeme gün sayılarına,
13 (Türk Silâhlı Kuvvetlerinde), 14 (Emniyet ve polis mesleğinde, Milli İstihbarat Teşkilâtında) nolu işlerde çalışanlar için sekiz yılı, diğer kapsamda çalışanlar için de beş yılı geçmemek üzere uzun vadeli sigorta kollarına (60,90 veya 180 gün ) prim ödeme gün sayısı eklenmektedir.
Bu sürelerin, üç yılı geçmemek üzere; 18 numaralı (Türkiye Büyük Millet Meclisi)
sırasında bulunanlar için tamamı diğerleri için yarısı emeklilik yaş hadlerinden indirilir. Tablonun 10 numaralı (Yeraltı işleri) sırasında yer alan sigortalılar için bu fıkradaki süre sınırı uygulanmaz.
Fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışan sigortalılar yaş haddi indiriminden yararlanabilmek için ölüm ve malûliyet halleri ile 18 numaralı (Türkiye Büyük Millet Meclisi) sırada bulunanlar hariç tablonun 10 numaralı (Yeraltı işleri) sırasında yer alan sigortalıların en az 1800 gün, diğer sıralarda yer alan sigortalıların ise en az 3600 gün belirtilen işyeri ve işlerde çalışmış olmaları halinde bu haklardan faydalanabileceklerdir.
Sonuç
Kısaca bu Kanun uygulaması ile fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışan bir sigortalı diğer sigortalılara göre daha erken emekli olabilme imkânına sahip olmuştur.