Yabancı işçinin çalışma günleri eksik beyan edilebilir mi?
Yabancı işçi çalıştıran işverenler ile alakalı son zamanlar da Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından eksik beyan edilen günler ile ilgili olarak Ek Bildirge tebligatı gönderilmektedir. Gönderilen tebligatlar genelde en az altı aylık sürelere tekabül etmesi nedeniyle işverenler hem idari para cezasına hem de geriye doğru eksik beyan edilen günlerin tamamlatılması sonucu primlerin gecikme zammı ile tahsil edilmesi sorunu ile karşı karşıya kalmaktadırlar.
Bu sebeple bu makalemizde yabancı işçi çalıştıran işverenlerin bu gibi durumlarla karşı karşıya kalmamaları için yabancı işçinin eksik beyan edilip edilmeyeceği hususunda bir yazı kaleme almak istedim.
Öncelikle “Eksik gün bildirgesi” verme zorunluluğu olan işyerlerinin kimler olduğunu hatırlatmak babında bir başlangıç yapalım.
Eksik Gün Bildirgesi Verme Zorunluluğu Olan İşyerleri:
21.08.2013 tarih 28742 sayılı Sosyal Sigortalar İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 14 üncü maddesinde yapılan değişiklikle " Aynı Yönetmeliğin 102 inci maddesinin on dördüncü fıkrasında yer alan “30” ibaresi “10” olarak değiştirilmiştir." 10 ve üzerinde sigortalı çalıştıran işyerleri özel sektör işyerleri için Ek-10 verme zorunluluğu kaldırılmıştır.
21.08.2013 tarih 28742 sayılı Sosyal Sigortalar İşlemleri Yönetmeliğinde yapılan değişiklikle birlikte Ek-10 verme zorunluluğu devam eden "10 (0-9) sigortalının altında çalıştıranlar" işyerleri Ek-10 bildirgesinin ekinde eksik günü kanıtlayan belgelerden sonradan düzenlenebilir nitelikte olanları (ücretsiz izin belgeleri, puantaj kayıtları vb.) aylık prim hizmet belgesinin verilme süresi olan ayın 23 üne kadar Kuruma elden vermesi veya APS, İadeli Taahhütlü ya da taahhütlü olarak göndermesi gerekmektedir.
30 gün az çalışması olanların için verilen Ek-10 belgesinin ekinde,
- Ücretsiz veya aylıksız izinli olduğunu kanıtlayan izin belgesi,
- Disiplin cezası uygulaması, gözaltına alınma ile tutukluluk haline ilişkin belgeleri,
- Kısmi süreli çalışmalara ait yazılı iş sözleşmesi,
- Sigortalının imzasını taşıyan puantaj kayıtları,
- Grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, doğal afetler nedeniyle işyerinde faaliyetin durdurulduğunu veya işe ara verildiğini gösteren ilgili resmi makamlardan alınan yazı örneği,
süresi içinde verilmesi gerekmektedir.
4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliğinde Kanuni Çalışma ve Çalışılmış Gibi Kabul Edilen Süreler:
29.08.2003 tarih 25214 sayılı ile Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin 3 üncü maddesinin beşinci fıkrasında;
"Kanuni Çalışma: Kanunlara uygun şekilde verilmiş çalışma izni, ikamet ve diğer ilgili kanunlar ile mevzuat hükümlerince düzenlenen yükümlülüklerin yanı sıra, sosyal güvenlik primleri ödenmiş veya muaf olarak çalışmayı, ifade eder." denilmektedir.
Yine aynı Yönetmeliğin 14 üncü maddesin de;
" Kanuni Çalışmaya Dâhil Edilecek Süreler
Madde 14 —Yıllık izinler,
İş kazası ve meslek hastalığı,
Hastalık ve analık,
Geçici iş göremezlik ödenekleri ile işsizlik sigortası ödeneği alınan süreler,
Kanuni çalışma süresine dâhil edilir." denilmektedir.
Ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından 28.02.2014 tarih 3473975 sayı ile yayımlanan 2014/05 Genelgede;
"2.1- Yabancı uyruklu çalışanların işe başlama tarihinin tespiti
Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından, çalışma izin belgeleri ile diğer bakanlıklar veya kurumlar tarafından verilen ve Çalışma Genel Müdürlüğüne gönderilen izin belgelerinin birer örneği ilgili SGİM/SGM’lere intikal ettirilecek, çalışma izinleri ilgili mevzuat çerçevesinde yabancının mesleği ve ödenecek ücret, işyeri, çalışacağı adres gibi kriterler değerlendirilerek verildiğinden ve verilen çalışma izni kısmi süreli ise bu durum da belgede belirtildiğinden, bunların izin belgesinde belirtilen işyeri ve işveren tarafından yine belgede belirtilen ücret tutarından az olmamak üzere kısmi süreli çalışma olup olmadığı hususu da göz önünde bulundurularak Kurumumuza bildirimlerinin yapılması sağlanacaktır." denilmektedir.
Yabancı İşçi Çalıştıran Bir İşyeri Yabancı İşçisi için Eksik Gün Beyan Edebilir mi?
Yukarıda belirtilen Yönetmelik ve Genelge hükümlerinden de görüldüğü üzere Yabancı İşçi için Yönetmeliğin 14 üncü maddesi ve 2014/05 Genelge dışında herhangi bir sebeple eksik gün beyan edilmesi söz konusu olmaması gerekmektedir. İlgili günler de çalışma süresinden sayılan haller olduğuna göre eksik gün diye bir uygulama çalışma izin belgesinde belirtilmemesi halinde Yabancı çalışan için ortadan kalkmaktadır.
Kısaca yabancı bir çalışan aşağıdaki ve benzeri sebeplerle;
Ücretsiz İzin,
Aylıksız İzin Belgesi,
Puantaj Kaydı,
belgeler düzenlenerek Aylık Prim Hizmet Belgesinde eksik beyan edilmezler. Beyan edilmesi halinde Sosyal Güvenlik Kurumunca tespit edilen işyerleri için eksik beyan edilen günler için Ek Bildirge Tebligatı gönderilerek eksik günler tamamlatılmaktadır. Kurumca tespit yapıldığı için eksik beyan edilen her aya ilgili dönemin asgari ücretinin iki katı idari para cezası uygulanmaktadır.
Peki neden eksik beyan edilemez?
Çünkü yabancı işçi çalıştırmak için izin alınırken çalışanın çalışacağı sürenin ilgili Kuruma yapılan başvurularda 1 yıl veya daha fazla bir süre içinde tam zamanlı veya kısmi süreli olarak çalıştırmak üzere izin alınmaktadır. İzin alındıktan sonra Yabancı işçi ile işveren arasında daha sonradan herhangi bir şekilde çalışma hayatı ile ilgili olarak kendi aralarında bir sözleşme yapmak imkânı ortadan kalmaktadır.
Yapmış olsalar bile bir hüküm ihtiva etmemektedir. Kendi aralında yapılan sözleşmenin hüküm ihtiva edebilmesi için de izin alınan Kurumun yapılan sözleşmeyi onaylaması gerekmektedir.
Böyle bir durum da kanaatimce söz konusu olamayacağından, işverenlerin bu tarz yollara başvurmaları halinde ileride yukarıda belirtilen problemlerle karşılaşacakladır. Bu nedenle, işverenlerin çalıştırdıkları yabancı işçilere yönelik makalemde belirtmiş olduğum hususlara dikkat ederek işlem yapmalarını tavsiye ederim.