Bugünlerde 15 yıl 3600 günden kıdem tazminatı almak için çalışanlar Sosyal Güvenlik Merkezlerine müracaatta bulunuyorlar. Ama her 15 yıl 3600 gün primi olan sigortalı bu haktan faydalanma imkânı var mıdır?
Konuyu, sigortalıların akıllarında ki soru işaretlerini giderecek şekilde değerlendirmeye çalışalım.
Kıdem Tazminatı Kimler Alabilir?
1475 sayılı Kanunun yürürlükte olan tek maddesi olan 14 üncü maddesine göre çalışanlara belirli şartlarla işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatı ödenmektedir. Bir çalışanın kıdem tazminatını hak edebilmesi için öncelikle çalıştığı işyerinde en az bir yıl çalışması gerekmektedir.
Ayrıca çalışma süresinin 1 yılı aşması yeterli olmayıp 4857 sayılı İş Kanununda belirtilen şartlarla işten ayrılması gerekmektedir. Bu şartlar nelerdir bir kaçına göz atalım;
1) İşveren tarafından haklı sebep bildirmeden çalışanın işten çıkartılması,
2) Çalışanın haklı bir sebeple bildirerek işten ayrılması,
3) Çalışanın Askerlik görevinden dolayı işten ayrılması,
4) Çalışan Kadının evlenmesi (evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde) sonucu işten ayrılması,
5) Emeklilik hakkının elden edilmesi neticesinde çalışanın işten ayrılması,
6) Çalışanın işten ayrılmadan önce vefatı halinde,
Kıdem tazminatı ödenmektedir.
Kıdem tazminatı almanın koşullarından bir kaçını açıkladım şimdi 15 yıl 3600 gün prim ödemesi ile Kıdem tazminatı arasında nasıl bir bağlantı var bunu açıklayalım.
15 Yıl 3600 Gün Prim Ne demek ve Bu haktan Kimler Faydalanabilir?
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun geçici 81/c maddesine göre 08/09/1999 tarihine kadar işe giren sigortalılar yaş haricinde ki diğer koşulları tamamlamaları halinde emekli aylığı almaya hak ederler. Yaş haricinde koşullar ise 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 gün primin tamamlanmasıdır.
Yukarıda Kıdem tazminatı almanın şartlarını açıklarken bu şartlardan biride sigortalının emeklilik hakkının elde etmesi durumunda işten ayrıldığında kıdem tazminatını alınabileceğini belirtmiştik. Bu hakkı elde eden sigortalılar Sosyal Güvenlik Merkezi/İl Müdürlüklerinden 15 yıl 3600 gün primi tamamladıklarından dolayı Kıdem tazminatı yazısı almaları halinde işten ayrılarak Kıdem tazminatlarını alabilirler.
Bu haktan tüm çalışanlar faydalanabilirler mi sorusuna gelince maalesef bu haktan 08/09/1999 tarihine kadar işe giren sigortalılar faydalanabilmektedir.
Peki 08/09/1999 tarihinde sonra işe giren sigortalılar bu haktan nasıl faydalanabilirler başlıklar halinde açıklayalım;
08/09/1999 Tarihinden Sonra İşe Girenler Hangi Koşulları Tamamlamaları Halinde Kıdem Tazminatı Alabilirler?
506 sayılı Kanunun 4447 ve 4759 sayılı Kanunlarla değişik 60 ıncı maddesinin a bendi hükümlerine göre 09/09/1999 ile 30/04/2008 tarihleri arasında işe giren sigortalıların emekli olabilmeleri için 58( kadın) /60 (Erkek) yaş, 7000 gün prim (tam emeklilik), 58(kadın) /60 (Erkek) yaş, 4500 gün prim ve 25 yıl şartlarını yerine getirmeleri gerekmektedir.
O halde 09/09/1999 ile 30/04/2008 tarihleri arasında işe giren sigortalıların 25 yıl 4500 gün prim veya 7000 gün primi tamamlamaları halinde emeklilik için gerekli olan yaş dışında diğer koşulları tamamladıklarından dolayı Sosyal Güvenlik Merkezleri/İl Müdürlüklerinden Kıdem tazminatı yazısı alarak işten ayrılmaları halinde Kıdem tazminatlarını alabilirler.
30/04/2008 Tarihinden Sonra İşe Girenler Hangi Koşulları Tamamlamaları Halinde Kıdem Tazminatı Alabilirler?
5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesi ile 30/04/2008 tarihinden sonra sigortalı olanların emekli olabilmeleri için 58 (Kadın)/60 (Erkek) yaş, 7200 gün prim ödeme koşulunu 31/12/2035 tarihine kadar yerine getirenler için yaş şartları değişmezken, prim ödeme koşulunu (7200 gün prim) 01/01/2036 tarihinden sonra yerine getirenler için yaş şartı 65 yaşını geçmemek üzere 2 yılda bir 1 yaş artırılmaktadır. Yaş haddinden emeklilik durumunda yapılan değişiklikle birlikte 01/05/2008 ile 31/12/2008 arasında sigortalı olanlar için 61(Kadın)/ 63 (Erkek) yaş ve 4600 gün prim olarak belirlenmişken sonrasında ki her yıl için prim gün sayısı 5400 geçmemek üzere 100 gün artırılmaktadır.
Bu durumda 01/05/2008 tarihi itibariyle işe giren sigortalılar için yaş dışında ki prim koşullarını tamamlamaları halinde 7200 gün prim tam emeklilik için, kısmi emeklilik içinde 01/05/2008 ile 31/12/2008 tarihleri aralığında sigortalı olanlar için 4600 gün prim bu tarih aralığı dışında sigortalı olanlar içinde her yıl 100 gün artırılmak üzere 5400 günü geçmemek üzere belirlenecek olan prim gün sayısını tamamlamaları Sosyal Güvenlik Merkezleri/İl Müdürlüklerinden Kıdem tazminatı yazısı alarak işten ayrılmaları halinde Kıdem tazminatlarını alabilirler.
Bu Haktan Faydalanıp İşten Ayrılan Bir Sigortalı Tekrar Çalışabilir mi?
Yukarıda belirtilen koşullarda işten ayrılan bir sigortalı tekrar başka bir işveren yanında çalışmaya başlaması halinde işverenler tarafından haklarında bu hakkı kötüye kullanarak işten ayrıldıklarını öne sürüp tazminat davası açmaktaydılar. En son Yargıtay bu durumla alakalı olarak bu hakkı kullanarak işten ayrılanların bu hakkı kötüye kullanmadıkları yönünde bir karar aldı.
Fakat bu karar ilgili dosyası bağladığı için çalışanlar açısından emsal teşkil edebilir ama bu durum işverenin bu davayı kazanamayacağı manasına gelmemektedir. Bu durumda işten ayrılan bir sigortalının tekrar işe başlaması için makul bir süresinin yeterli olacağı kanaatindeyim bu süreninde benim kanaatimce sigortalının İhbar süresi kadar bir süreyi tamamladıktan sonra başka bir işveren yanında çalışmaya başlaması halinde bu sorunun ortadan kalkacağı kanaatindeyim.
Sonuç
Yukarıda ki anlatımlardan da anlaşılacağı üzere 15 yıl 3600 gün prim koşulu 08/09/1999 tarihine kadar sigortalı olan çalışanlar için geçerli olup bu tarihler dışında işe başlayan sigortalılar için farklı prim gün ve yıl koşullarının tamamlanması gerektiği yazımızda açıkça ortaya konmuş olup bu konuda sigortalıların akıllarında ki soru işaretlerinin giderildiği kanaatindeyim.