Bugün Hocalı Katliamı’nın 27. yıl dönümü… 613 sivilin katledildiği Hocalı katliamı nasıl oldu?

Hocalı Katliamı’nın 27. yıl dönümünde hayatını kaybedenler anılıyor. Yaşanan katliam bir kez daha kınanıyor. Dağlık Karabağ bölgesinin en önemli tepelerinden birisi olan Hocalı’da 26 Şubat 1992 yılında ne oldu?

26 Şubat 1992…
63 Çocuk…
106 Kadın…

613 savunmasız insan Ermenistan güçleri tarafından vahşice katledildi.

1.275 kişi esir alındı
487 kişi ağır yaralandı.
150 kişiden ise hala haber yok…

1992 yılının Şubat ayıydı. 25’ini, 26’sına bağlayan gece, insanlık tarihine kara bir leke olarak geçti.

Hocalı Katliamı’nın 27. yılı… İnsanlık tarihinin kara lekesi olan bugünde hayatını kaybedenler bir kez daha anılıyor. Peki, Hocalı’da neler yaşandı?

Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı Kasabası’nda aralarında kadınların ve çocukların da bulunduğu 613 Azeri vahşice katledildi. Takvimler katliamın 27. Yılını gösteriyor ama acılar hala taze.

Bir tarafta Dağlık Karabağ bölgesinin bağlı olduğu Azerbaycan, diğer yanda bölgenin kendisine bağlanmasını isteyen Ermenistan vardı.

Dağlık Karabağ bölgesinin en önemli tepesi olan Hocalı Kasabası, Ermenistan’ın hedefindeydi.

Sovyetler Birliği ordusunun desteğini alan Ermenistan Silahlı Kuvvetleri bir gece yarısı kasabaya girdi. Giriş çıkışlar tutuldu. Resmi sayılara göre 103’ü kadın, 63’ü çocuk olmak üzere 613 sivil topluca katledildi. Yüzlerce kişi yaralandı. 1200 den fazla sivil rehin alındı, 150 kişi ise kayboldu.

Dünya bölgede yaşananları, dönemin Hürriyet muhabiri İrfan Sapmaz’dan öğrendi.

Olaylardan önce Hocalı Kasabası’nda 3 bin Azeri yaşıyordu. Bazı ailelerin tüm fertleri öldürüldü. 700’den fazla çocuk öksüz ve yetim bırakıldı. Cesetler üzerinde yapılan incelemelerde, işkencenin ve vahşi katliamın izleri bulundu. İnsan hakları İzleme Örgütü, Hocalı Katliamı’nın Dağlık Karabağ’ın işgalinden bu yana yapılan en kapsamlı sivil katliam olduğunu açıkladı.

ÖLDÜRÜLENLERİN 70’İ YAŞLI, 63’Ü ÇOCUKTU

Ermeniler, sivilleri toplu şekilde katletti, esirlere acımasızsa işkence yaparak 20. yüzyılın en kanlı katliamlarından birine imza attı. 7 bin kişinin yaşadığı Hocalı’da savunmasız durumdaki 106’sı kadın, 70’i yaşlı, 63’ü çocuk 613 Azerbaycan vatandaşı hayatını kaybetti.

150 KİŞİDEN HÂLÂ HABER YOK

Katliamdan 76’sı çocuk 487 kişi ağır yaralı olarak kurtuldu, Ermeni güçleri bin 275 kişiyi esir aldı, bunların 150’sinden bugüne kadar haber alınamadı. Katliamda 8 aile tamamen yok edildi, 25 çocuk her iki ebeveynini, 130 çocuk ise ebeveynlerinden birini kaybetti. Azerbaycan devletinin işgal nedeniyle uğradığı zarar ise 170 milyon doları buldu.

AKILALMAZ İŞKENCELER YAŞANDI

Katledilenlerin adli tıp muayeneleri ve şahit ifadeleri, Hocalı sakinlerinin kafa derisinin soyulması, kurak, burun, cinsel organlarının kesilmesi, gözlerin çıkartılması gibi kadın, yaşlı ve çocuk ayrımı yapılmaksızın akılalmaz işkencelere maruz kaldığını açıkça kanıtlıyor. Katliam kurbanları arasında boynu vurularak, yakılarak katledilenlerin yanı sıra karnı süngülenen hamile kadınlar da var. O dönemde çekilen görüntüler ve fotoğraflar da katliamın büyüklüğünü ortaya koyuyor.

26 ŞUBAT 1992’DE HOCALI’DA NELER YAŞANDI?

Dağlık Karabağ bölgesinin en önemli tepelerinden birisinde olan Hocalı kasabası Ermeni güçleri için önemli bir askerî hedef niteliği taşımaktaydı. Kasaba Hankendi’yle Ağdam’ı bağlayan yolun üzerinde bulunup bölgenin tek havalimanı için üs konumundaydı. İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün raporuna göre Hocalı kasabası Hankendi’yi top ateşine tutan Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından üs olarak kullanıldığı için Ermeni kuvvetler tarafından top ateşine tutulmaktaydı.

Aralık 1991’de Hankendi çevresinde yerleşen ve Azerilerin yaşadığı Kerkicahan kasabasının alınmasından sonra, Hocalı kasabası tamamen Ermeni ablukasında kaldı. 30 Ekim’den itibaren karayoluyla ulaşım kapanmış ve tek ulaşım vasıtası olarak helikopter kalmıştı. 20 Kasım 1991’de Hocavend semalarında Mi-8 helikopterin Ermeni kuvvetler tarafından vurulması ve sonuçta birkaç Azerbaycan devlet resmileri, Rus ve Kazak gözlemciler dahil 20 kişinin ölümünden sonra, hava ulaşımı da kesilmişti.

İşgalden önce 1991-1992 kış aylarında Hocalı sürekli olarak bombalanmıştır. Hocalıdan çıkmış mültecilerin İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne söylediklerine göre, bazı durumlarda bombardımanlar açıkça sivil hedeflere karşı yönlendirilmiştir. Saldırı öncesi, birkaç aydır kasaba elektrik ve gazdan yoksundu.

Ermeni güçleri 1992 yılının 25 Şubat’ı 26 Şubat’a bağlayan gecede bölgedeki 366. Alayın da desteği ile önce giriş ve çıkışını kapadığı Hocalı kasabasında, Azeri resmî kaynaklarına göre, 83 çocuk, 106 kadın ve 70’ten fazla yaşlı dahil olmak üzere toplam 613 sakin öldürülmüş, toplam 487 kişi ağır yaralanmıştır. 1275 kişi ise rehin alınmış ve 150 kişi ise kaybolmuştur.

ULUSLARARASI TEPKİLER

İnsan Hakları İzleme Örgütü olayı Dağlık Karabağ Savaşı içerisinde yapılan en büyük katliam olarak nitelemiştir. Azerbaycan Parlamentosu 1994’te Hocalı’da yaşanan katliamı “soykırım” olduğunu ilan etti.

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin 31 üyesi tarafından imzalanan, Ermeniler tüm Hocalıları öldürdüler ve tüm şehri harap ettiler ifadesinin de yer alan ve 19. yüzyılın başlarından beri Ermenistan tarafından Azerilere karşı işlenen soykırım olarak tanınmaya adım atılması gerektiğini bütün parlamento üyelere söyleyen 324 nolu bildiri yayımladı.

2009 Şubat’ında Kaliforniya Eyalet Alt Senatosu’nun üyesi Felipe Fuentes, Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev’e yazdığı mektupda Hocalı olaylarını Azeri katliamı şeklinde nitelendirerek, kurbanların ailelerine başsağlığını sunmuştur.

Cumhuriyet Senatosu (Meksika), 2011’de Hocalı olaylarını soykırım olarak tanımıştır.

AİHM, “SAVAŞ SUÇU” OLARAK GÖRÜYOR

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 22 Nisan 2010 tarihli kararında, Hocalı’da yaşananlar, savaş suçları veya insanlık aleyhine suçlarla eşdeğer eylemler olarak görülüyor.