Evlatlık için doğum borçlanması yapılır mı?
Kadınlara doğum borçlanması 5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesi ile 4/(a) kapsamındaki sigortalı kadının ücretsiz doğum veya analık izin sürelerini iki çocuğunu doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek şartıyla, doğumdan sonraki iki yıllık dönemde hizmet akdine istinaden çalışmamak şartıyla ve çocuğun yaşaması şartıyla borçlanma hakkı verilmiştir.
Daha sonra 6552 sayılı Kanunun 43 üncü maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesi şu şekilde değiştirilmiştir; "a) Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalı kadının, üç defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla borçlanılacak sürelerde uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılmaması ve çocuğunun yaşaması şartlarıyla talepte bulunulan süreleri" şeklinde değiştirilmiştir.
Bu Kanun değişikliği ile birlikte daha önce Ssk olarak sigorta başlangıcı olmayan kadınlar doğum borçlanması yapamıyordu bu değişiklikten sonra Bağ-kur, Emekli Sandığı başlangıcı olan kadınlara da doğum borçlanması hakkı verilmiştir.
Ayrıca doğum borçlanmasına esas olan 2 çocuk, 3 çocuğa çıkarılmıştır. Evlatlık edinilen çocuklar için doğum borçlanması yapılmasına ilişkin 2014/32 sayılı Genelgenin ilgili hükmü; "Kadın sigortalının 2 yaşını doldurmamış herhangi bir çocuğu (en fazla üç çocuk) eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinmesi halinde evlat edinilen çocuklar için de doğum borçlanması yapılabilecektir. “Borçlanma Talep Dilekçesi” nde “Çocuk evlat edinildi ise:” alanındaki “Evet” kutucuğunu işaretleyen ya da çocuğun evlat edinilmesi nedeniyle doğum borçlanması yapmak istediğini beyan edenlerden evlat edinmeye ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararı ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğünün ilgili birimleri tarafından düzenlenen “Evlat Edinme Öncesi Geçici Bakım Sözleşmesi” nin (EK-33) bir örneği istenecek, çocuğun evlat edinildiği tarih olarak sözleşme onay tarihi esas alınarak borçlanma işlemleri sonuçlandırılacaktır.
Bu sigortalılar için doğum borçlanmasının başlangıç tarihi, sözleşme onay tarihinden itibaren başlayacak olup, doğum borçlanmasının başlangıcı sözleşme tarihinden önce olamayacaktır. Evlat edinilen çocuk için yapılacak borçlanmalarda çocuğun doğum tarihi esas alınarak iki yıllık süreyi aşmamak koşuluyla evlat edinilen tarihten sonraki süreler borçlandırılacaktır." denilmektedir.
Bunu birkaç örnekle açıklamak istersek; Örnek 1- 1/1/1998 tarihinde 506 sayılı Kanuna tabi çalışmaya başlayan kadın sigortalı 1/1/2001 tarihinde doğum yapmış olup, 1/6/2001 tarihinde çocuğu başka bir kadın sigortalıya evlatlık olarak verilmiştir. Doğum borçlanması için Kurumumuza müracaat eden kadın sigortalılardan doğum yapan kadın için 1/1/2001-1/6/2001 süresi, evlatlık alan kadın için de 2/6/2001-1/1/2003 süresi doğum borçlanması yaptırılabilecektir.
Örnek 2- Sosyal güvenlik kanunlarına tabi herhangi bir çalışması bulunmayan kadın 15/1/1994 tarihinde doğum yapmış olup, 7/6/1994 tarihinde çocuğu başka bir kadın sigortalıya evlatlık olarak verilmiştir. Doğum borçlanması için Kurumumuza müracaat eden evlat edinen kadın sigortalı 7/6/1994-15/1/1996 süresi için doğum borçlanması yapabilecektir.
Ülkemizde Çocuk Esirgeme Yurtları haricinde de bir yakınının çocuğunu (akrabasından, komşusundan vb.) evlat edinen vatandaşlarımız doğrudan evlat edinme davası açarak evlat edinebilmektedirler. Bu kapsamda evlat edinen sigortalılar da doğum borçlanması yapabilmektedirler.
Bu durumda olan sigortalılar evlat edinmeye ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararı ile müracaat ederek borçlanma hakkına sahip olabilirler. Mahkeme kararında evlat edinme tarihi belirtilmişse bu tarih borçlanma başlangıç tarihi olarak dikkate alınmaktadır. Mahkeme kararında çocuk doğumundan itibaren evlat edinen kişi tarafından büyütüldüğüne ve evlat edinenin yanında olduğuna dair karar hükmü varsa doğum borçlanma başlangıcı çocuğun doğum tarihi olarak dikkate alınmaktadır. Mahkeme kararında evlat edinme tarihi ve çocuğun doğum tarihinden itibaren evlatlık alındığına dair bir karar yoksa borçlanma başlangıç tarihi Mahkeme karar tarihi olarak dikkate alınmaktadır.
Görüldüğü üzere kadın sigortalılar için pozitif bir ayrımcılık söz konusu olup, bu düzenleme ile kadın sigortalıların çalışma hayatı içeresinde kalmasına sağlayan bir uygulama olmuştur.