Türkiye’de Hekim İhtiyacı ve Tıp Eğitimi

Sağlık Bakanlığına yeni atanan çiçeği burnunda Bakanımız Mehmet Müezzinoğlu seçim bölgesi Edirne’de yaptığı basın açıklamasında ”Türkiye’nin 30 bin hekime ihtiyacı var” dedi. Türkiye’deki hekim sayısının, nüfusa göre çok düşük kaldığını anlatan Bakan Müezzinoğlu:-

“Büyük şehirlerde hastanelerdeki beklemelerin ve kuyrukların olmasını açıkçası çözebilir miyiz ? Çok samimi olmak lazım ki kolay değil. Bakın 2002 yılında Türkiye’deki hekim sayısı 120 bin idi. Bugün 125 bin. 2002 yılında Türkiye’deki bütün tıp alanındaki tıbbi işlem sayısı 96 milyon iken, bugün 300 milyon. Bize şu anda 30 bin adet hekim lazım. 10 bin adet pratisyen, 20 bin adet uzman hekim lazım. Ne yazık ki bu ülkede yıllardır YÖK ve Tabip Odası, ‘ülkede hekim fazlası var’ diye tıp fakültelerine yeteri kadar öğrenci almadı. Son 5 yılda almaya başladık. Onların da ülkeye hizmet edebilmesi için önlerinde 7-8 yıl var. Halkımızın sağlık hizmetlerini en iyi şekilde alması için tedbirlerimizi alacağız” dedi.

Acaba Sağlık konusunda Türkiye’de durum Sayın Bakan’ın ifade ettiği gibi midir?

YÖK, Sağlık Bakanlığı ve DPT tarafından Haziran 2010’da geniş uzman bir ekip tarafından oldukça ayrıntılı olarak hazırlanan “Türkiye’de Sağlık Eğitimi ve Sağlık İnsangücü Durum Raporu” bizlere bu konuda ışık tutmakta ve gerçekleri tüm çıplaklığı ile göstermektedir.

Ülkelerin Sağlık hizmetlerinin planlanmasında en yaygın kullanılan yöntem insangücü/nüfus oranı yöntemi olup nüfusa göre sağlık elemanı hesabı yapılır. Mesela bir hekim başına nüfus ( veya her 100.00 kişiye düşen hekim sayısı) dikkate alınarak hesap yapılır.

Avrupa Ülkeleri (toplam 52 ülke) ve Türkiye’de her 100.000 nüfusa düşen hekim sayısına baktığımızda: Monako’da 663, Yunanistan’da 535, Belarus’ta 484, Gürcistan’da 455, Rusya’da 431, komşumuz Azerbaycan’da 377, Ermenistan’da 344 ve Bulgaristan’da 363 iken, Türkiye’de bu oran 153 hekimdir. Sırasıyla Avrupa Birliği Ortalaması 322 Hekim ve tüm Avrupa ülkeleri (Rusya ve Eski Doğu Avrupa ülkeleri de dahil) ortalaması 340 Hekim’dir.

52 ülke içerisinde hekim sayısı bakımından Türkiye 50. sırada olup bu sayı yalnızca Bosna-Hersek ve Arnavutluk’un üzerindedir. Bu rakamların, sağlık konusunda devrim niteliğinde uygulama ve yeniliklerine rağmen, ülkemizde son 10 yıla damgasını vuran mevcut siyasi iktidar açısından övünç kaynağı olmadığı düşüncesindeyim.

Ülkemizde Tıp Eğitimine baktığımızda durum nedir ?

1986-1987 akademik yılından bu yana Tıp Fakültesi ve buradaki öğretim üyeleri sayılarında ciddi artışlar olmuştur. 25 yılda Tıp Fakültesi sayısı 3.5 katına yakın artarken öğretim üyesi sayısı artışı ise 5 katına yaklaşmıştır. Ancak yeni alınan öğrenci sayılarında artış nispeten az olmuştur. Yani Tıp Fakültelerinde öğretim üyesi, fiziki altyapı olanakları ve vatandaşların vergileriyle oluşan bütçeden aktarılan ödenekler fazlasıyla artarken, öğrenci sayılarındaki artışlar ise minimum düzeyde kalmıştır. Ülkemizde 1986-87 akademik yılında Tıp Fakültelerinde 14.8 öğrenciye 1 öğretim üyesi düşerken, bu rakam 1991-1992 yılında 10 öğrenciye 1 öğretim üyesi ve son olarak 2008-2009 yılında ise 3.9 öğrenciye 1 öğretim üyesi olmuştur.

Türkiye gibi orta gelir düzeyinde bir ülke açısından bu rakamlar tam anlamıyla bir israf ve sınırlı ulusal kaynakların kötü yönetimi anlamına gelmektedir. Böylesine savurgan ve lüks bir tıp eğitimi gelişmiş ülkelerde bile yoktur. Örneğin Avrupa’nın en kalkınmış ülkesi Almanya’da 19.8 öğrenciye, İtalya’da 15 öğrenciye ve Fransa’da 10.8 öğrenciye 1 öğretim üyesi düşerken Türkiye’deki 3.9 rakamı anlaşılabilir ve açıklanabilir bir durum değildir.

Kamuoyunda “hükümetle uyumlu konumda bulunduğu” ve karar alma mekanizmaları konusunda güçlü olduğu izlenimi veren YÖK’ün konuyla ilgili olarak yalnızca durum tespiti yaparak yetinmesi de anlaşılır bir durum değildir. Kamuoyu ve vergi mükellefleri YÖK’ten durum tespiti yerine bu konuda elini taşın altına koyup nitelikli Hekimler yetiştirebilmesi için gerekli adımları atmasını beklemektedir.